Waarom 'toegankelijke' teksten niet gelijkstaan aan 'minder geloofwaardig'
‘We moeten de mensen toch niet gaan onderschatten. De tekst mag toch best nog wat uitdagend zijn?’ Het was een bedenking van iemand met wie ik een boek maakte. Het is een vrees die ik al regelmatig heb gevoeld bij klanten of mensen met wie ik samenwerk en die niet elke dag bezig zijn met teksten. Een ‘toegankelijke’ tekst wordt soms om de één of andere reden als ‘minder geloofwaardig’ beschouwd, of nog: ‘De lezer kan toch best wat aan?’ Zeker wel, maar er is een groot verschil in een lezer ‘onderschatten’ of hem op een voor hem zo aangenaam en efficiënt mogelijke manier te proberen bereiken. Wil je een goede tekst schrijven? Deze drie punten vind ik het belangrijkst (naast de vanzelfsprekende zaken zoals foutloos en in mooie zinnen schrijven natuurlijk).
1. Je lezer heeft altijd gelijk
Je lezer heeft altijd gelijk. Een lezer is een beetje je potentiële klant, en, of je nu wil of niet: klant is koning. Voor elk project probeer ik me zo goed mogelijk in te leven in de potentiële lezer: wie is hij? Waarmee is hij bezig, wat is een mogelijke zorg en hoe kan dit boek of deze tekst dat probleem mogelijk wegnemen of verlichten? En vooral: hoe wil de lezer de boodschap verpakt zien? Hoe trekken we zo snel mogelijk zijn aandacht en blijven we hem boeien zodat de juiste boodschap overkomt? Mag er een beetje humor bij bijvoorbeeld?
Key daarbij is een tekst toegankelijk te houden. Betekent dat dat de tekst te ‘simpel’ of ‘minder geloofwaardig’ wordt? Nope, echt niet. Het is niet omdat je er een wervende titel boven plaatst of een leuk accent legt in je tekst dat je lezer je voor minder vol zal aanzien. We leven nu eenmaal in een tijdperk waarbij we overstelpt worden door informatie onder de vorm van teksten. De gemiddelde lezer zal eerst de titel en daarna de inleiding vluchtig scannen. Pas als die hem aanspreken (zit er iets in voor hem? Zal hij er iets aan hebben?), leest/scant hij verder. Hij moet er zich in kunnen herkennen en het liefst onmiddellijk.
Aarzel niet om je lezer de nodige kapstokken aan te reiken. Zaai interessante zaadjes van bij het begin, in je titel en inleiding. Zorg bijvoorbeeld voor kaderstukjes die écht belangrijke zaken nog eens extra onderstrepen en de tekst luchtiger maken. Zo blijft je boodschap veel beter hangen…
2. Durf te schrappen
De meesten onder ons hebben de neiging om te veel te willen vertellen… Maar waar heeft je lezer écht een boodschap aan? Probeer dat voor jezelf in één zin te gieten en breid op basis daarvan stelselmatig uit. Mensen lezen online graag lange teksten, vergis je niet, maar dan moeten ze hoog scoren in herkenbaarheid en interessant genoeg zijn. Een tekst voor op een webshop - iets wat erg praktisch moet zijn - lang maken omdat jij vindt dat dit of dat er nu eenmaal per se bij moet zonder je af te vragen of je lezer daar wel iets mee is, is nooit een goed idee. Is het nuttige en voor hem/haar nuttige productinformatie, hou je dan vooral niet in. Maar doe het ook weer overzichtelijk, in puntjes bijvoorbeeld.
3. Zet je ego opzij
Zie puntje 1 en 2. Veel mensen zijn blij om eens eindelijk hun boodschap kwijt te kunnen in een tekst. Soms heb je zo hard gewerkt aan bijvoorbeeld je product, dienst of een of ander wetenschappelijk onderzoek dat je er graag àlles over wil vertellen, desnoods ook de dingen waar eigenlijk niemand een boodschap aan heeft. Maar, sorrietjes om het zo bot te stellen: eigenlijk ben je dan vooral aan jezelf aan het denken. Een lezer kan veel aan, maar je ziet hem niet meer terug als je te langdradige teksten schrijft die alleen voor jou zin maken. Durf zeker je tekst te laten nalezen door één of twee personen en vraag hen eerlijk naar feedback. Hoe komt de tekst over? Voelen ze zich als lezer aangesproken? Is de boodschap duidelijk? Of wordt er hier en daar te diep in detail gegaan? Bij een wetenschappelijk onderzoek is dat uiteraard op zijn plaats, maar bij een tekst over datzelfde onderzoek waarbij je hoopt zoveel mogelijk niet-wetenschappers te bereiken is het aangeraden de essentie op een toegankelijke manier te verpakken en niet te beginnen over te veel nulletjes achter de komma. En nee, dat maakt je onderzoek écht niet minder geloofwaardig...